Robek (Register om betinget godkjenning og kontroll) er eit register som held oversikt over kommunar og fylkeskommunar som på grunn av økonomisk ubalanse er underlagt statleg kontroll. Når ein kommune hamnar i Robek, betyr det at staten skal godkjenne kommunens budsjett, låneopptak og langsiktige leigeavtalar. Kommunar og fylkeskommunar i Robek må lage ein tiltaksplan for å sikre at økonomien blir balansert.

Robek blei innført for å forenkle statens jobb med å føre kontroll med økonomien til kommunane. Det er spesifikke reglar, omtalt i kommunelova paragraf 28-1, som må oppfyllast for at staten skal overta kontrollen: Kommunelovens § 28-1. 

Robek hjelper til med å sikre at kommunar og fylkeskommunar har ein sunn økonomi, og gir staten moglegheit til å gripe inn om nødvendig. Du kan lese meir om Robek og sjå ei oversikt over kommunar som er meldt inn på regjeringens nettside: Register om betinget godkjenning og kontroll (Robek)

Hareid kommune blei innmeldt i Robek i juni 2024. Hareid kommunestyre vedtok eit rekneskap for 2023 der balanserekneskapen til kommunekassa viste eit meirforbruk frå driftsrekneskapen på 36,1 millionar kroner. Det utgjorde 5,82 prosent av driftsinntektene.

Etter kommunelova § 28-1, bokstav d, skal kommunar der balanserekneskapen til kommunekassa viser eit oppsamla underskot frå driftsrekneskapen som er større enn 3 prosent av driftsinntektene, meldast inn i Robek.

Bakgrunnen for det store meirforbruket til kommunen eit vesentleg meirforbruk i drifta av tenesteområda velferd, læring og kultur. Statsforvaltaren oversendte anbefaling om at Hareid kommune skulle meldast inn i Robek, og i juni 2024 blei Hareid kommune innmeldt i Robek.

Kommunar i Robek er underlagt statleg kontroll med årsbudsjettet, låneopptak og langsiktige leigeavtalar. Dette inneber mellom anna:

• Strengare økonomisk kontroll: Kommunen sin økonomi blir meir overvåka. Dette betyr at statsforvaltaren følgjer nøye med på korleis kommunen brukar pengane sine.
• Mindre handlingsrom: Kommunen får mindre fridom. Låneopptak og langsiktige leigeavtalar må godkjennast.
• Krav om tiltaksplan: Kommunen må lage ein tiltaksplan for korleis den skal betre økonomien. Tiltaksplanen skal innehalde konkrete tiltak for å komme i økonomisk balanse. I tillegg skal tiltaksplanen innehalde ei oversikt som viser beløp og tidsplan for når meirforbruket skal dekkast inn. Denne planen må godkjennast av myndigheitene.
• Kutt i tenester: Det vil vere nødvendig med kutt i tenester eller prosjekt for å få økonomien på rett kjøl. Dette kan påverke kva kommunen kan tilby innbyggjarane.

For innbyggjarane kan det bety at framtidige utviklingsprosjekt blir utsett eller ikkje igangsett fordi kommunen må få godkjenning for nye lån. Du må også forvente at vi må endre eller redusere på tenester for å kunne klare å betale tilbake meirforbruket vi har opparbeida oss.

Hareid kommune må årleg vedta eit årsbudsjett og ein 4-årig økonomiplan som statsforvaltaren godkjenner. Hareid kommune må lage ein tiltaksplan som viser korleis kommunen skal dekkje inn akkumulert meirforbruk frå tidlegare år.  

Kommunar som er ført inn i Robek etter 28-1 første ledd bokstav c eller d, skal meldast ut dersom meirforbruket i driftsrekneskapen er dekt inn. Hareid kommune vil først kunne bli utmeldt av Robek når det oppsamla meirforbruket i rekneskapen er dekket inn i si heilheit.